Συγγραφέας: Πάπας Φραγκίσκος

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σήμερα, θα ήθελα να εξετάσω τη μορφή του Αγίου Ιωσήφ ως στοργικού πατέρα.

Στην Αποστολική Επιστολή μου "Patris corde" (8 Δεκεμβρίου 2020), είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με αυτή την πτυχή της στοργής, μια πτυχή της προσωπικότητας του Αγίου Ιωσήφ. Στην πραγματικότητα, αν και τα Ευαγγέλια δεν μας δίνουν λεπτομέρειες για το πώς άσκησε την πατρότητά του, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως το γεγονός ότι ήταν ένας "δίκαιος" άνθρωπος εκφράστηκε και στην ανατροφή που έδωσε στον Ιησού. «Ο Ιωσήφ είδε τον Ιησού να μεγαλώνει μέρα με τη μέρα "σε σοφία και ηλικία και εύνοια ενώπιον Θεού και ανθρώπων"» (Λουκ. 2:52)· έτσι λέει το Ευαγγέλιο. Όπως είχε κάνει ο Κύριος με τον Ισραήλ, έτσι έκανε και ο Ιωσήφ με τον Ιησού: «Του έμαθε να περπατάει, παίρνοντάς τον από το χέρι· ήταν γι' αυτόν σαν τον πατέρα που κρατά το βρέφος στην αγκαλιά του, σκύβοντας κοντά του και ταΐζοντάς το (πρβλ. Ωσ. 11:3-4)» (Patris corde, 2). Είναι όμορφη αυτή η περιγραφή της Βίβλου, που δείχνει τη σχέση του Θεού με τον λαό του Ισραήλ. Είναι η ίδια σχέση, νομίζουμε, που υπήρχε μεταξύ του Αγίου Ιωσήφ και του Ιησού.

Τα Ευαγγέλια μαρτυρούν ότι ο Ιησούς χρησιμοποιούσε πάντα τη λέξη "πατέρας" για να μιλήσει για τον Θεό και την αγάπη του. Πολλές παραβολές έχουν ως πρωταγωνιστή τη μορφή ενός πατέρα. Μία από τις πιο γνωστές είναι σίγουρα εκείνη του ελεήμονος Πατέρα, που αφηγείται ο Ευαγγελιστής Λουκάς (βλ. Λουκ. 15:11-32). Η παραβολή αυτή δίνει έμφαση όχι μόνο στην βίωση της αμαρτίας και της συγχώρεσης, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο η συγχώρεση προσλαμβάνεται από το πρόσωπο που έχει κάνει λάθος. Το κείμενο λέει: «Ενώ βρισκόταν ακόμη σε μεγάλη απόσταση, ο πατέρας του τον είδε και γέμισε συμπόνια. Έτρεξε στον γιο του, τον αγκάλιασε και τον φίλησε» (στ. 20). Ο γιος περίμενε μια τιμωρία, μια κρίση που το πολύ-πολύ να του έδινε τη θέση ενός από τους υπηρέτες. Αντ’ αυτού βρίσκεται βυθισμένος στην αγκαλιά του πατέρα του.

Η στοργή υπερβαίνει την λογική του κόσμου. Είναι ένας αναπάντεχος τρόπος απόδοσης δικαιοσύνης. Γι' αυτό δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι ο Θεός δεν φοβάται τις αμαρτίες μας· αυτό ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας. Ο Θεός δεν φοβάται από τις αμαρτίες μας, είναι μεγαλύτερος από τις αμαρτίες μας· είναι ο πατέρας, είναι η αγάπη, είναι στοργικός. Δεν τον φοβίζουν οι αμαρτίες μας, τα λάθη μας, τα ολισθήματα μας, αλλά τον φοβίζει το στένεμα της καρδιάς μας. Αυτό, ναι, αυτό τον κάνει να υποφέρει. Τον φοβίζει η έλλειψη πίστης στην αγάπη Του. Υπάρχει μεγάλη στοργικότητα στην βίωση της αγάπης του Θεού.

Και είναι όμορφο να σκεφτεί κανείς ότι το πρώτο πρόσωπο που μετέδωσε αυτή την πραγματικότητα στον Ιησού ήταν ο ίδιος ο Ιωσήφ. Διότι οι δωρεές του Θεού έρχονται σε εμάς πάντοτε μέσω της διαμεσολάβησης των ανθρώπινων εμπειριών.

Πριν από πολύ καιρό -δεν ξέρω αν σας έχω ξαναπει αυτή την ιστορία- μια ομάδα νέων ανθρώπων που έκαναν θεατρικό δράμα, μια ομάδα ποπ θεάτρου, μπροστά από την εποχή της, εντυπωσιάστηκε από αυτή την παραβολή του ελεήμονα πατέρα και αποφάσισε να δημιουργήσει μια θεατρική παραγωγή πάνω σε αυτό το θέμα, με αυτή την ιστορία. Και το έκαναν καλά. Και η υπόθεση του έργου ήταν ότι, στο τέλος, ένας φίλος ακούει έναν γιο που έχει αποξενωθεί από τον πατέρα του, και ο οποίος ήθελε μεν να επιστρέψει στο σπίτι αλλά φοβόταν ότι ο πατέρας του θα τον πετάξει έξω και θα τον τιμωρήσει. Και ο φίλος του τού είπε: «Στείλε κάποιον στον πατέρα σου να του πει ότι θέλεις να γυρίσεις στο σπίτι και αν ο πατέρας σου σε δεχτεί, να βάλει ένα μαντήλι στο παράθυρο, αυτό που βλέπεις μόλις πάρεις την τελευταία στροφή του δρόμου για το σπίτι». Και αυτό έγινε. Και το έργο, με τραγούδι και χορό, συνεχίζεται μέχρι τη στιγμή που ο γιος στρίβει στο τελευταίο κομμάτι του δρόμου και βλέπει το σπίτι του. Και όταν κοιτάζει ψηλά, βλέπει το σπίτι γεμάτο λευκά μαντήλια. Γεμάτο από αυτά. Όχι ένα, αλλά τρία ή τέσσερα σε κάθε παράθυρο. Αυτό είναι το έλεος του Θεού. Δεν Τον αποθαρρύνει το παρελθόν μας, τα άσχημα πράγματα που έχουμε κάνει· το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών μας με τον Θεό είναι κάτι όμορφο, γιατί αρχίζουμε να μιλάμε, κι εκείνος μας αγκαλιάζει. Στοργικά!

Μπορούμε λοιπόν να αναρωτηθούμε αν εμείς οι ίδιοι έχουμε βιώσει αυτή την στοργή και αν με τη σειρά μας έχουμε γίνει μάρτυρες της. Διότι η στοργή δεν είναι πρωτίστως ένα ευαίσθητο ή συναισθηματικό ζήτημα. Είναι η εμπειρία του να νιώθουμε ότι μας αγαπούν και μας καλοδέχονται ακριβώς μέσα στη φτώχεια και τη δυστυχία μας, και έτσι να μεταμορφωνόμαστε από την αγάπη του Θεού.

Ο Θεός δεν βασίζεται μόνο στα χαρίσματά μας, αλλά και στη θεραπευμένη αδυναμία μας. Αυτό, για παράδειγμα, κάνει τον απόστολο Παύλο να λέει πως υπάρχει επίσης ένα σχέδιο για την αδυναμία του ανθρώπου. Για την ακρίβεια, έγραψε στην κοινότητα της Κορίνθου: «Και για να μη χαίρομαι υπερβολικά από την αφθονία των αποκαλύψεων, μου δόθηκε ένα αγκάθι στη σάρκα, αγγελιοφόρος του Σατανά, για να με ταλαιπωρεί.... Τρεις φορές παρακάλεσα τον Κύριο γι' αυτό, να με αφήσει, αλλά εκείνος μου είπε: "Η χάρη μου είναι αρκετή για σένα, γιατί η δύναμή μου γίνεται τέλεια εν αδυναμία"» (Β΄ Κορ. 12:7-9). Ο Κύριος δεν αίρει όλες τις αδυναμίες μας, αλλά μας βοηθάει να προχωρήσουμε με τις αδυναμίες μας, παίρνοντάς μας από το χέρι. Παίρνει τις αδυναμίες μας από το χέρι και τοποθετεί τον εαυτό του στο πλευρό μας. Κι αυτό είναι στοργή. Η εμπειρία της στοργής συνίσταται στο να βλέπουμε τη δύναμη του Θεού να περνάει μέσα από αυτό ακριβώς που μας κάνει πιο εύθραυστους· υπό τον όρο, όμως, ότι θα έχουμε μεταστραφεί από το βλέμμα του Σατανά που «μας κάνει να βλέπουμε και να καταδικάζουμε την αδυναμία μας», ενώ το Άγιο Πνεύμα «την φέρνει στο φως με στοργική αγάπη» ("Patris corde", 2).

«Η στοργή είναι ο καλύτερος τρόπος για να αγγίξουμε την αδυναμία μέσα μας..... Κοιτάξτε πώς οι νοσοκόμες αγγίζουν τις πληγές των ασθενών: Με στοργή, ώστε να μην πληγωθεί περαιτέρω. Έτσι αγγίζει και ο Κύριος τις πληγές μας, με την ίδια στοργή και τρυφερότητα. Γι' αυτό είναι τόσο σημαντικό να συναντάμε το έλεος του Θεού, ιδιαίτερα στο Μυστήριο της Συμφιλίωσης, στην προσωπική προσευχή με τον Θεό, όπου βιώνουμε την αλήθεια και την στοργή Του. Παραδόξως, ακόμη και ο διάβολος μπορεί να μας πει την αλήθεια· είναι ψεύτης, αλλά μπορεί να οργανώσει έτσι τα πράγματα ώστε να μας πει την αλήθεια για να μας πει ένα ψέμα, αλλά το κάνει μόνο για να μας καταδικάσει. Αντίθετα, ο Κύριος μας λέει την αλήθεια και απλώνει το χέρι του για να μας σώσει. Γνωρίζουμε ότι η αλήθεια του Θεού δεν μας καταδικάζει, αλλά αντίθετα μας καλωσορίζει, μας αγκαλιάζει, μας στηρίζει και μας συγχωρεί» ("Patris corde", 2).

Ο Θεός πάντα συγχωρεί. Κρατήστε το αυτό δυνατά στο μυαλό και στην καρδιά σας. Ο Θεός πάντα συγχωρεί. Εμείς είμαστε αυτοί που κουραζόμαστε να ζητάμε συγχώρεση. Αλλά Εκείνος συγχωρεί πάντα, ακόμη και τις χειρότερες αμαρτίες.

Μας κάνει καλό, λοιπόν, να καθρεφτίζουμε τον εαυτό μας στην πατρότητα του Ιωσήφ, η οποία είναι καθρέφτης της πατρότητας του Θεού, και να αναρωτιόμαστε αν επιτρέπουμε στον Κύριο να μας αγαπά με την στοργή του, μεταμορφώνοντας τον καθένα από εμάς σε άνδρες και γυναίκες που είναι ικανοί να αγαπούν με αυτόν τον τρόπο. Χωρίς αυτή την «επανάσταση της στοργής» -υπάρχει ανάγκη για μια επανάσταση της στοργής!- κινδυνεύουμε να παραμείνουμε φυλακισμένοι σε μια δικαιοσύνη που δεν μας επιτρέπει να σηκωθούμε εύκολα και που συγχέει τη λύτρωση με την τιμωρία.

Για το λόγο αυτό, σήμερα θέλω να θυμηθώ με ιδιαίτερο τρόπο τους αδελφούς και τις αδελφές μας που βρίσκονται στη φυλακή. Είναι σωστό να πληρώνουν για το λάθος τους όσοι έκαναν λάθος, αλλά είναι εξίσου σωστό να μπορούν να λυτρωθούν από το λάθος τους όσοι έκαναν λάθος. Δεν μπορούν να είναι ποινές χωρίς ένα παράθυρο ελπίδας. Κάθε ποινή πρέπει πάντα να έχει ένα παράθυρο ελπίδας. Ας σκεφτούμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας στη φυλακή, ας σκεφτούμε την τρυφερότητα του Θεού γι' αυτούς και ας προσευχηθούμε γι' αυτούς, ώστε να βρουν σε αυτό το παράθυρο ελπίδας μια διέξοδο προς μια καλύτερη ζωή.

 

Και κλείνουμε με αυτή την προσευχή:

Ιωσήφ, πατέρα στην στοργή,

δίδαξέ μας να δεχόμαστε ότι μας αγαπούν ειδικά στο πιο αδύναμο σημείο μας.

Δώσε μας να μην βάζουμε κανένα εμπόδιο

μεταξύ της φτώχειας μας και του μεγαλείου της αγάπης του Θεού.

Ανακίνησε μέσα μας την επιθυμία να πλησιάσουμε το Μυστήριο της Συμφιλίωσης,

ώστε να συγχωρεθούμε και να γίνουμε ικανοί να αγαπάμε με στοργή

τους αδελφούς και τις αδελφές μας στη φτώχεια τους.

Να είμαστε κοντά σε εκείνους που έχουν κάνει λάθος και πληρώνουν το τίμημα γι' αυτό,

Βοηθήστε τους να βρουν όχι μόνο τη δικαιοσύνη αλλά και την στοργή, ώστε να μπορέσουν να ξεκινήσουν από την αρχή.

Και διδάξτε τους ότι ο πρώτος τρόπος για να ξαναρχίσουν

είναι να ζητήσουν ειλικρινά συγχώρεση, να νιώσουν το χάδι του Πατέρα.

Αμήν.