Ένα βιβλίο που απασχολεί τις κριτικές (και όχι μόνο) στήλες του διεθνούς τύπου κι έγινε best seller - στη Βρετανία μάλιστα ξεπέρασε ακόμα και την αυτοβιογραφία του Μάϊκλ Τζάκσον, παραμένοντας πάνω από 30 εβδομάδες στον πίνακα των 10 πρώτων σε πωλήσεις μη λογοτεχνικών βιβλίων - είναι το Α Brief History of Time του Stephen W. Hawking (τίτλος ελληνικής έκδοσης: Το χρονικό του χρόνου, εκδ. Κάτοπτρο). Θα συζητήσουμε το βιβλίο αυτό, ανταποκρινόμενοι σε αίτημα αναγνωστών μας, διότι όπως φαίνεται προκάλεσε κάποια σύγχυση και πάντως ζωηρές συζητήσεις στο φιλοσοφικό και θεολογικό κοινό - κατά το προηγούμενο, άλλωστε, της «Τύχης και αναγκαιότητας» του Ζακ Μονό.
Μήπως σκεφτήκατε ίσως ότι ο Σατανάς υπήρξε μόνο στην Παλαιά Διαθήκη; Αντίθετα, η Καινή Διαθήκη ακριβώς είναι πλήρης αναφορών στον Σατανά. Ο Ιησούς απεικονίζεται και στα τέσσερα Ευαγγέλια να βρίσκεται σε διαμάχη με δαιμονικές δυνάμεις από την πρώτη μέρα του λειτουργήματός του μέχρι την τελευταία. Αυτό μπορεί να μην εμφανίζεται στα σημερινά αναγνώσματα της Καινής Διαθήκης, αλλά ο ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρεται στον Σατανά (ή τον δαίμονα, ή τα δαιμόνια) τουλάχιστον 25 φορές. Λίγες Κυριακές πριν, ακούσαμε την ιστορία μιας γυναίκας που είχε διπλωθεί στα δύο για 18 χρόνια. Όταν ο Ιησούς την θεράπευσε, ήταν Σάββατο, έτσι οι «συνήθεις ύποπτοι» διαμαρτυρήθηκαν. Ο Κύριος τους μίλησε σε ένα τόνο αδιαμφισβήτητου θυμού, αποκαλώντας τους υποκριτές και λέγοντας: «Δεν έπρεπε αυτή η γυναίκα, μια κόρη του Αβραάμ, που ο Σατανάς την είχε δεσμεύσει για δεκαοχτώ χρόνια, να απελευθερωθεί από τα δεσμά της την ημέρα του Σαββάτου;» (Λουκ. 13, 16). Αυτή είναι η οργή του Θεού στην πράξη. Δεν είναι απλώς ο αγαπημένος, γλυκός, μη κριτικός Ιησούς που θεραπεύει τους ανθρώπους. Έχει εμπλακεί σε θανάσιμη μάχη με τις δυνάμεις του Εχθρού. Ο καλός ποιμένας πρέπει να διώξει τους λύκους.
Ομιλία του Αρχιεπισκόπου Μαρκ Κόουλεριτζ από την Χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία,
Καθεδρικός ναός του Αγίου Στεφάνου,
Χριστούγεννα 2015
Κάθε ένας από μας έχει κάνει κάποιου είδους ταξίδι για να είναι εδώ απόψε: κάποιοι φτάνουν απο κοντά, κάποιοι φτάνουν από μακριά. Αλλά δεν είμαστε μόνο εμείς, διότι η ιστορία των Χριστουγέννων είναι γεμάτη με ταξίδια. Έχουμε το ταξίδι του Ιωσήφ και της Μαρίας στη Βηθλεέμ για την απογραφή του πληθυσμού. Έχουμε το ταξίδι των βοσκών για να συναντήσουν το παιδί και μετά την επιστροφή στα χωράφια τους. Έχουμε το ταξίδι των αγγέλων στη γη για να κάνουν την διακήρυξη τους και να τραγουδήσουν το τραγούδι τους πριν επιστρέψουν στον ουρανό. Και φυσικά υπάρχει το ταξίδι του ίδιου μωρού από τη μήτρα στο φως.
κηρύσσει στην καθεδρική Εκκλησία το πρωί των Χριστουγέννων 1170.
"Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκίας". Ο δέκατος τέταρτος στίχος του δευτέρου κεφαλαίου του Ευαγγελίου κατά Λουκάν. Στο όνομα του Πατέρα και του Γιού και του Αγίου Πνεύματος. Αμήν.
[...] Οι μοντέρνοι ειδήμονες, που βλέπουν τα Χριστούγεννα αφ’ υψηλού, δεν παύουν παρ’ όλα αυτά να τονίζουν και να ξανατονίζουν πόσο σημαντική είναι για τη ζωή η μόρφωση και η παιδαγωγική ψυχολογία. Στιγμή δεν σταματούν να επαναλαμβάνουν ότι, σύμφωνα με τους νόμους της αιτιότητας, οι πρώιμες παιδικές εντυπώσεις είναι εκείνες που διαμορφώνουν το χαρακτήρα του ανθρώπου.
Ένας υπέροχος χριστουγεννιάτικος μεσαιωνικός ύμνος, που εκφράζει την ανθρώπινη πραγματικότητα. Μια προσευχή γεμάτη αγωνία ελευθερίας. Μια κραυγή αναφοράς της ανθρώπινης ζωής στον Δημιουργό της ζωής, στην οποία "μπαίνει" κι Αυτός γενόμενος άνθρωπος.
«Admirabile signum» ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΦΑΤΝΗΣ
1. Το αξιοθαύμαστο σημείο της φάτνης, τόσο αγαπητό στους χριστιανούς, προκαλεί πάντα έκπληξη και θαυμασμό. Αναπαριστώντας το γεγονός της γέννησης του Ιησού, συνίσταται στην αναγγελία του μυστηρίου της Ενσάρκωσης του Υιού του Θεού με απλότητα και χαρά. Η φάτνη, στην πραγματικότητα, είναι σαν ένα ζωντανό Ευαγγέλιο, το οποίο γεννιέται από τις σελίδες της Αγίας Γραφής.
«Πού είναι ο νεογέννητος βασιλιάς των Ιουδαίων; Είδαμε ν’ ανατέλλει το άστρο του και ήρθαμε να τον προσκυνήσουμε» (Ματθ. 2, 2).
Μ’ αυτά τα λόγια οι μάγοι, από τις μακρινές χώρες που ήρθαν, μας μαθαίνουν το κίνητρο της μακράς διαδρομής τους: να προσκυνήσουν τον νεογέννητο βασιλιά. Να δουν και να προσκυνήσουν: δύο πράξεις που προεξάρχουν στην ευαγγελική διήγηση: είδαμε ένα αστέρι και θέλουμε να προσκυνήσουμε.
Πνεύμα ΄Αγιον επελεύσεται επί σε, και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι∙ διό και το γεννώμενον άγιον κληθήσεται υιός Θεού.
Τούτο είναι το άγγελμα του Θεού προς την Μαρία. Κι εκείνη απαντά: «Γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Η Μαρία με την στάση της δεν θέτει κανένα εμπόδιο μεταξύ αυτής και του ρήματος του Θεού. Δεν υπάρχει η παραμικρή υπόνοια ότι της ασκείται κάποια βία. Η όλη σκηνή έχει την απλότητα και την αμεσότητα του «είπεν και εγένετο». Το ρήμα του Θεού είναι άρρηκτα συνδεμένο με την γενεσιουργό πράξη. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για το λόγο του Θεού: «Ουκ αδυνατήσει παρά του Θεού παν ρήμα» (Λουκ. 1, 37-38). Λόγος και πράξη είναι ένα και το αυτό.
Το 59% των Βρετανών περιγράφουν τους εαυτούς τους ως χριστιανούς, έτσι μας ενημέρωσε η απογραφή μια-δυό εβδομάδες πριν, δώδεκα τοις εκατό κάτω από αντίστοιχη έρευνα δέκα χρόνια πριν. Υπήρξε, βέβαια, εξ αυτού μεγάλη ευχαρίστηση από κάποιες κοσμικές οργανώσεις. Αλλά αν ήμουν μέλος του «Βρετανικού Ανθρωπιστικού Συνδέσμου» δεν θα ενθουσιαζόμουν και πολύ. Παραμένει αληθές ότι τα τρία τέταρτα των πολιτών εξακολουθούν να θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως έχοντες μια κάποιου είδους θρησκευτική πίστη. Και αυτό που η απογραφή πιθανότατα δεν μπορεί να καταμετρήσει είναι τι σκέφτονται για την θρησκεία όσοι δεν θεωρούν εαυτούς θρησκευόμενους. Μήπως ποτέ δεν την δοκίμασαν; Μήπως επιθυμούν να μπορούσαν να πιστέψουν σε κάτι; Μήπως την βλέπουν ως πρόβλημα ή ως ευεργετικό πόρο για την κοινωνία; Στις επώδυνες συνέπειες της ψήφου της Συνόδου τον περασμένο μήνα, αυτό που εξέπληξε ήταν το πόσο πολλοί άνθρωποι, που σίγουρα δεν θα έλεγαν ναι στο ερώτημα της απογραφής, αποδείχθηκε ότι έχουν επενδύσει στην Εκκλησία, τρέφουν μια επιθυμία να δουν την Εκκλησία αξιόπιστη και αισθάνονται μια απώλεια, όταν, όπως το είδαν, η Εκκλησία απέτυχε να ρυθμίσει τα θέματά της.
Στο πρόσωπο του Χριστού-παιδιού, ο Θεός επέλεξε να αποκτήσει την ανάγκη μας. Αυτό είναι το μήνυμα των Χριστουγέννων: η βαθιά ευαισθησία του Θεού, καθώς απεκδύεται τη δόξα Του για να αναλάβει τη μορφή ενός εύθραυστου πλάσματος -και μάλιστα ενός μωρού.
Πώς ο χριστιανός του 20ου αιώνα διαβάζει τα Ευαγγέλια και ειδικά την Ευαγγελική ιστορία για τη Γέννηση του Χριστού του Κυρίου μας;
Αυτή δεν είναι απλά μια τετριμμένη ερώτηση, που ο συγγραφέας μαζί με τον καθένα μας προχωρώντας μπορεί να την παρακάμψει με ελαφρότητα, χρησιμοποιώντας μερικές συνηθισμένες και αισιόδοξες γενικότητες. Είναι ένα θέμα που αφορά σοβαρά κάθε πιστό, αφού σχεδόν κάθε χριστιανός πλέον τώρα ξέρει ότι τα Ευαγγέλια και ειδικά τα σχετικά με τη Γέννηση έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση και θεωρούνται "μύθοι".
Πολλά χρόνια πέρασαν με ασάφεια και άγνοια για τα γεγονότα και τα έθιμα που σχετίστηκαν με την γιορτή των Χριστουγέννων. Θεωρήσαμε λοιπόν χρήσιμες μερικές επεξηγήσεις που θα δώσουν την δυνατότητα πληρέστερης κατανόησης των συμβαινόντων. Ας τις δούμε.
Γεννήθηκε η ευσπλαχνία. Γεννήθηκε ο Χριστός που είναι η ευσπλαχνία, αφού Αυτός είναι η αγάπη και ταυτίζεται μαζί της η ευσπλαχνία! Στον εορταστικό κύκλο της Εκκλησίας, τα Χριστούγεννα έχουν μια "τρίπλευρη" σημασία.
Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε που ιστορικά γεννήθηκε ο Χριστός και η συσσώρευση εθίμων, συνηθειών και αντιλήψεων στην καθημερινότητα της ζωής των χριστιανών έχει καθίσει πάνω στο πρόσωπο Του σαν σκόνη αιώνων, με αποτέλεσμα να μην είναι σαφή τα χαρακτηριστικά Του και ο καθένας μας σήμερα να δέχεται και να πιστεύει, κυριολεκτικά, ό,τι του κατέβει για το πρόσωπο του Χριστού.
«Αυτό έγινε με σκοπό να εκπληρωθεί εκείνο που είπε ο Κύριος διαμέσου του προφήτη».
Φράσεις όπως αυτή ακούγονται όπως μία επωδός μέσα από τις ιστορίες της Θείας Γέννησης στα Ευαγγέλια· καθώς επίσης και οι ιστορίες από τη δίκη και τον θάνατο του Ιησού. Οι διηγήσεις της γέννησης και του θανάτου του Ιησού ήταν, από την αρχή, ιστορίες σχετικά με το τον τρόπο που ο Θεός κράτησε την υπόσχεσή του. Οι πρώτοι Χριστιανοί έβλεπαν στα γραπτά και στις μνήμες όσα είχαν συμβεί μέσα και γύρω από τη ζωή του Ιησού και ένιωθαν μία αίσθηση déjà vu: δεν σου θυμίζει αυτό το....; Σίγουρα είναι το ίδιο όπως...;
Εφτακόσια χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού ο μέγας προφήτης Ησαΐας (= ο Θεός σώζει) προφητεύει στο έβδομο κεφάλαιο του βιβλίου του ότι: «... γι' αυτό θα σας δώσει ο Κύριος το εξής θαυμαστό σημάδι (= θαύμα)· η παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει γιο και θα κληθεί το όνομά του Εμμανουήλ (= ο Θεός είναι μαζί μας)...» (Ησ. 7, 14). Άραγε να εννοεί ο προφήτης ότι πριν ο Θεός δεν ήταν μαζί με τον λαό του; Άραγε να εννοεί το Εμμανουήλ σαν κλητική ονομασία; Όμως, ο Θεός ήταν παρών σε όλη την ιστορική διαδρομή του λαού του, και όταν γεννήθηκε ο προφητευόμενος, δεν έλαβε το Εμμανουήλ ως όνομα, αλλά το Ιησούς!
Το Εμμανουήλ σημαίνει (όπως επισημαίνει ο ερμηνευτής π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος) πραγματική κατάσταση, δηλαδή εννοεί περισσότερο ότι με την γέννηση αυτού του Παιδιού ο Θεός θα είναι σαν εμάς, και όχι απλώς μια κλητική ονοματική προσφώνηση ενός προσώπου, έστω και του αγιότερου!
Ο ζωγράφος Εντουάρ Πινιόν (1905-1993) συνήθιζε να ζωγραφίζει κορμούς ελιών. Εκεί λοιπόν που μια μέρα ζωγράφιζε αντιγράφοντας κάποιο κορμό, πέρασε ένα παιδί, κοντοστάθηκε, κοίταξε έκπληκτo τον πίνακα και του είπε:
- Αυτό που κάνεις δεν μοιάζει με τίποτα.
Κολακευμένος ο Ε. Πινιόν του ανταπάντησε:
- Μου έκανες το ωραιότερο κοπλιμέντο! Το δυσκολότερο πράγμα είναι να φτιάξει κάποιος κάτι, που να μην μοιάζει με τίποτα!!
Στα γεγονότα της γέννησης του Ιησού, ο Ηρώδης και οι βοσκοί προσδιορίζονται από την ανταπόκρισή τους στον Ιησού. Και σήμερα, ο καθένας μας προσδιορίζεται από την ανταπόκρισή του στον Ιησού. Ακόμα πιο μοναδικά, τα Χριστούγεννα προσδιορίζουν τον Θεό. Εδώ βρίσκεται ο πιο εκπληκτικός ισχυρισμός: αυτό το μωρό, αυτός ο Ιησούς, που είναι Θεός, προσδιορίζει τον Θεό. Ο Θεός είναι αυτοπροσδιοριζόμενος ως η καθαρή αγάπη, η αγάπη που γιορτάζεται στο αγγελικό φως και γίνεται φανερή στην ανθρώπινη αδυναμία, αγάπη που αδιαφορεί για το κύρος, και που μισεί την αδικία. Αγάπη, τα νέα της οποίας μεταφέρονται με ουράνιους ύμνους, αλλά που φανερώνονται στην πείνα και την ανασφάλεια.
Η γέννηση ενός παιδιού ξυπνά στην ανθρώπινη καρδιά την χαρά και το θαύμα. Θέτει μπροστά στα μάτια μας το μεγάλο μυστήριο της ζωής. Αν η γέννηση λοιπόν κάθε καινούργιου ανθρώπου, κάθε παιδιού, μας υπομνηματίζει και μας υπενθυμίζει (μας κρατάει δηλαδή σε επικαιρότητα) το ότι ο Θεός δεν εγκατέλειψε τον κόσμο Του, σκέφτεται και φαντάζεται κανείς, πόσο μέγεθος αγάπης και φροντίδας είναι για μας η γέννηση του Χριστού!
Η γέννηση βέβαια κάθε ανθρώπου είναι η αρχή της διαδρομής προς το τέλος, που αργά ή γρήγορα θα έρθει, αφού είμαστε ανθρωπίνως ληξιπρόθεσμοι. Η γέννηση του Χριστού είναι η αρχή μιας διαδρομής χωρίς τέλος, και η φανέρωση του αρχικού σχεδίου του Θεού για τον άνθρωπο, όταν τον δημιούργησε, και που το σχέδιο Του δεν ήταν το να πεθαίνουμε, αλλά να είμαστε μονίμως-αιωνίως μαζί Του. Μαζί με τον Δημιουργό-Κατασκευαστή μας. Μαζί με το Πρωτότυπο, πολλά αντίγραφα όχι κλωνοποιημένα, αλλά έχοντας καθένα την ιδιοπροσωπία της ατομικής ιδιομορφίας. Μία είναι η Δόξα του Θεού στην οποία είμαστε καλεσμένοι (πολλούς υἱούς εἰς δόξαν ἀγαγόντα) αλλά είναι προσωπικό «το ποσοστό μέθεξης και μετοχής».
Πέρασαν ήδη οι πρώτες δέκα ημέρες του Δεκέμβρη. Σε δύο εβδομάδες έχουμε Χριστούγεννα, επιπλέον για μία ακόμη φορά στη ζωή μας! Είναι λίγο, το να ρωτήσουμε αν συνειδητοποιούμε το θέμα, αν μας απασχολεί και μας νοιάζει! Τα συμβαίνοντα αυτές τις μέρες στη Πατρίδα μας, αν έχουμε το μυαλό μας "εν χρήσει", μας θέτουν μπροστά στο πελώριο ερώτημα του αν έχει (ή όχι) νόημα η ανθρώπινη ζωή. Από πού το αποκτά (αν έχει). Τίνος πρέπει να μοιάζει ο άνθρωπος.
Για τους Χριστιανούς αυτονόητη απάντηση είναι ότι έχει πατέρα τον Θεό και πρέπει να μοιάσει του Χριστού. Δηλαδή, έχει "καλεσθεί" να είναι σαν τον Χριστό, γιος του Θεού. (Ψαλμ.81,6)
Τα Χριστούγεννα του 1914, οι στρατιώτες πήραν το ρίσκο, διέσχισαν την γραμμή της μάχης και ζωντάνεψαν ένα απόγευμα φιλίας και ποδοσφαίρου. Αυτή τη στιγμή επέλεξαν όλοι φέτος, είτε σε διαφημίσεις είτε σε ομιλίες. Η ανακωχή επισημαίνει κάτι από την ουσία των Χριστουγέννων, σύμφωνα με την οποία ο Θεός στέλνει τον Υιό του, αυτό το εύθραυστο σημείον ειρήνης, σε έναν εξαντλημένο κατασπαραγμένο από τον πόλεμο κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι ο τρόπος που γίνεται σήμερα αυτή η διήγηση μοιάζει να τελειώνει με ένα ‘και ζήσανε αυτοί καλά’.
