Συγγραφέας: Μαρτζούχος π.Θεοδόσιος

 

Η μακαρίτισσα Αμερικανίδα συγγραφέας Φλάνερυ Ο’ Κόνορ κυκλο­φό­­ρησε συλλογή διηγημάτων της με τον τίτλο: «Σπάνιο να σου τύχει κα­λός άνθρωπος»! Διαβάζοντας τον τίτλο εκπλήσσεται κανείς αλλά σκέ­φτε­ται ότι κάτι θα ήξερε (άραγε από τα αμερικάνικα δεδομένα μόνον;) για να το λέει.

 

Παίρνοντας στα χέρια σου το Κυριακοδρόμιο του π. Αντωνίου Πινα­κούλα «Το πηγάδι και η πηγή» (εκδ. Ἐν πλῷ επιμέλεια Βασ. Αργυριάδη) εκπλήσσεσαι θετικά, χαίρεσαι για την έκδοση και στην καρδιά σου αναβλύζει διάθεση ευχαριστίας, φυσικά προς τον συγγραφέα αλλά και προς τον εκδότη που έδωσε την δυνατότητα σε πολύ περισσότερους ανθρώπους (απ’ όσοι οι εκκλησιαζόμενοι στον ναό του π. Αντωνίου) να έχουν πρόσβαση σε τέτοιας ποιότητας κήρυγμα,, αφού ζώντας στα ελληνικά θεολογικά δεδομένα ξέρεις από οδυνηρή πείρα ότι…σπάνιο να σου τύχει καλό…Κυριακοδρόμιο!!!

Τα περισσότερα, προφορικά αλλά και έντυπα κηρύγματα, υπάγο­νται στην κατηγορία-κατάσταση που περιέγραψε ο μακαρίτης αρχιεπί­σκο­πος Αθηνών Θεόκλητος Μινόπουλος με τα λόγια: «αἱ κατὰ Κυριακήν εὐσεβεῖς φλυαρίαι».

Δεν έχει όμως αξία να δούμε το βιβλίο των κηρυγμάτων του π. Α­ντω­νίου με την εξ αντιδιαστολής θετική αξιολόγηση. Το βιβλίο είναι ουσιαστική και θετική προσφορά καθ’ εαυτό. Άλλωστε τα «δεν», δεν είναι αρετές. Ο Χριστός μάς το επισήμανε παραστατικά με την τραγικότητα αναλογίας με δαιμονική κατοχή που γίνεται «επταπλάσια» όταν απλώς ο «οίκος» είναι «σεσαρωμένος» αλλά «ακατοίκητος» (Δεν κλέβω. Είμαι ελεήμων; Δεν ζω πολυτελώς. Έχω ασκητικό φρόνημα; Δεν σκανδαλίζω. Άρα οικοδομώ; Δεν φλυαρώ. Άρα προσεύχομαι; Δεν απεραντολογώ. Άρα σοβαρολογώ;)

Τα κηρύγματα αυτού του δεύτερου τομιδίου του π. Αντωνίου έχουν την «μεγάλη αρετή» της μαχόμενης διδασκαλίας όχι της στοχαζόμενης! Δεν γράφτηκαν, ειπώθηκαν. Δεν είναι γέννημα απασχόλησης γραφείου, είναι οδύνη τοκετού στις συνθήκες μιας ενοριακής κοινότητας, προκειμέ­νου να «μορφωθεί» Χριστός στις καρδιές και τις συνειδήσεις των ακουό­ντων.

Δεν είναι κείμενο που εξειδικεύεται ως ενασχόληση προσωπικών επι­λογών, αλλά λόγος ζωής, που αφορά τους πάντες. Τόσο τους ακούο­ντας όσο και τον κηρύσσοντα.

Δεν είναι διανοητική ασχολία αλλά πρόταση τρόπου ζωής.

Μέσα στα δεκατέσσερα κηρύγματα του μικρού αυτού τομιδίου αντι­μετωπίζει κανείς από την αρχή κιόλας, με τον τίτλο του πρώτου κηρύγ­ματος «Στο δικαστήριο του πατέρα μας», την μόνη πραγματικότητα της «κυριολεξίας» της Ζωής! Μαθαίνει ότι  «Η κρίση του Θεού και ο Σταυρός του Χριστού είναι το ίδιο πράγμα» αφού όποιος αποδέχεται τον Σταυρό αποδέχεται την κρίση του Θεού από τώρα και δεν «έχει να φοβηθεί τίποτε στη Δεύτερη Παρουσία του Χριστού» (σελ. 19).

Ξεκαθαρίζεται με σαφήνεια η αλλοίωση της κοινότητας των πιστευ­ό­ντων σε άθροισμα μεμονωμένων (έστω και προσευχομένων αλλά πά­ντως μεμονωμένων) ατόμων που «δεν κατανοούν ότι χριστιανός ση­μαί­νει μέ­λος μιας κοινότητας που τα μέλη της δεσμεύονται ενώπιον του Θεού» αφού «αυθαίρετες και δήθεν προσωπικές επιλογές καταστρέ­φουν μέσα μας την πυξίδα προσανατολισμού μας και το σημείο αναφο­ράς μας». (σελ. 31)

Η συνεπαγωγή αυτών των τοποθετήσεων κατακρίνεται δυναμικά γιατί με όλα αυτά «κάνουμε την πίστη μας θρησκεία. Την κάνουμε δηλ. μια σειρά από θεσμούς, μια σειρά συναισθηματικών καταστάσεων που μας ενώνουν με τους πατεράδες μας, με τους παππούδες μας, με τους πριν από μας, με την ιστορία του έθνους μας και του λαού μας». (σελ. 42)

Ο εγωισμός που γεννιέται και στοιχειώνει μέσα μας από την πορεία μιας τέτοιας ποιότητας πνευματικής ζωής μας οδηγεί στην «παράνοια»: «όταν περνάμε τους πειρασμούς του πόνου και της οδύνης να θέλουμε τους άλλους ανθρώπους κοντά μας. Να μη συμβαίνει όμως το ίδιο όταν πέφτουμε στους πειρασμούς της ηδονής. Εκεί μόνοι μας θέλουμε να απολαύσουμε τον κόσμο, να δοξαστούμε, να αισθανθούμε ισχυροί». (σελ. 55)

Ο π. Αντώνιος θέλει και προσπαθεί με τον λόγο των κηρυγμάτων του να ενεργοποιήσει την συνέπεια και την σοβαρότητα, όχι συμπερι­φο­ρολογικής συμμόρφωσης, αλλά υπαρξιακής αλλαγής. Θέλει να μας μάθει πως να στεκόμαστε μπροστά  στον άνθρωπο που γνωρίζουμε και στον Θεό που δεν γνωρίζουμε. Μας λέει ότι: «Συνήθως οι άνθρωποι σιωπούμε μπροστά στον Θεό και φωνάζουμε μπροστά στους άλλους». (σελ. 65)

«Η εναντίωση στον Χριστό σήμερα έχει την μορφή της αδιαφορίας και της σχετικότητας». (σελ. 97) Οι περισσότεροι κληρικοί ατυχώς δεν συνειδητο­ποιούν τον κυρίαρχο υποκειμενισμό της «ελληνιστικής» μας εποχής. Ματαιοπονούν με «έμπλαστρα» σε ένα καρκινιασμένο σώμα. Απο­ρούν για το ατελέσφορο. Θεωρούν ότι βεβαίως οι άλλοι φταίνε. Και προωθούν μερικές φορές αυτόν τον δαιμονικό υποκειμενισμό με συμβου­λές του τύπου: «κάνε έναν αγιασμό ή ευχέλαιο...ή λειτουργία!». Ο π. Α­ντώ­­νιος μας λέει ότι: «Η βασιλεία του Θεού μαρτυρείται απ’ αυτούς που τη ζουν μέσα τους· τη ζουν μυστικά, αλλά τη βεβαιώνουν στο περιβάλλον τους. Και αισθάνο­νται τεράστια ευθύνη να μιλήσουν γι’ αυτό». (σελ. 99)

Κάθε κήρυγμα είναι και μια αποκάλυψη θα μπορούσαμε να πούμε. Κρίσεις και αξιολογήσεις ουσιαστικές που ξεθεμελιώνουν παγιωμένες α­ντι­λήψεις επιπόλαιες και ευσεβοφανείς. Μια ουσιαστική θέαση των επι­μέ­­ρους και των καιρίων. Αναδιάταξη των αξιολογήσεων. Τα κηρύγματα στις Κυριακές του Θωμά, και της Σαμαρείτιδος, είναι εκπληκτικά και σαν παρουσίαση αλλά το σπουδαιότερο σαν περιεχόμενο! «Η απιστία του Θωμά μοιάζει με την απιστία του σημερινού ανθρώπου που δεν πιστεύει παρά μόνο στον εαυτό του». «Ο Χριστός αναστήθηκε, αλλά εκείνος (ο Θωμάς) είναι ακόμα σταυρωμένος». (σελ. 109)

Και «η Σαμαρείτιδα πήγε μέσα στο μεσημέρι να πάρει νερό για να προστατέψει την ιδιώτικοτητά της, την προσωπική της ζωή. Στον δικό μας πολιτισμό η ιδιωτικότητα, τα προσωπικά μας δεδομένα, προστατεύονται και είναι κατοχυρωμένα από τους νόμους, που κανείς δεν μπορεί να τους παραβιάσει. Είμαστε τόσο συνηθισμένοι σ’ αυτό και πολλές φορές μας δημιουργείται η πεποίθηση ότι ούτε ο Θεός μπορεί να μπει στην προσωπική μας ζωή». (σελ. 145)

Όλος ο κόπος του π. Αντωνίου αυτός είναι: Να αναιρεθεί αυτή η δαιμονική κατάσταση για όσους το θέλουν και να μπει ο Θεός στην προσωπική ζωή του καθενός.

Θεώρησα ότι πρέπει να παρουσιάσω αυτό το έξοχο Κυριακοδρόμιο όχι με αξιολογικές δικές μου κρίσεις αλλά με αποσπάσματα από το ίδιο. Να το παρουσιάσω να μιλάει, ώστε να μην αλλοιωθεί ο δυναμισμός του από την δική μου φτωχή ανάγνωση.

 Βλέπω υπερβάλλοντας; Ίσως! Για να το ελέγξετε «τολμήστε» την ανάγνωση που θα σας δώσει τη δυνατότητα προσωπικής θέασης και θα σας πλουτίσει.

Ευχαριστούμε πολύ τον π. Αντώνιο και γι’ αυτόν του τον κόπο και τον παρακαλούμε να ολοκληρώ­σει τον «κύκλο του ενιαυτού».

Αρχιμ. Θεοδόσιος Μαρτζούχος