- Συγγραφέας: Δαυίδ
Ψαλμός προοιμιακός του ημερήσιου κύκλου προσευχής, αφού κατά την ιδιότυπη Γραφική προσμέτρηση «... καί ἐγένετο ἑσπέρας καί ἐγένετο πρωΐ ἡμέρα...», η "ημέρα" δηλαδή αρχίζει αφ’ εσπέρας! Και εκεί μεν (στο πρώτο κεφάλαιο Γενέσεως-Πεντάτευχος) ημέρα σημαίνει αόριστο διάστημα (η εβδόμη δεν κλείνει με το σύνηθες... και ἐγένετο ἑσπέρας, ἡμέρα ἑβδόμη!!) όμως στην κατά ακριβολογία χρήση της λέξεως, ο Γραφικός προσδιορισμός έκανε αρχή της εόρτιας ημέρας τον εσπερινό. Οι πατέρες και διδάσκαλοι των χριστιανών όρισαν εναρκτήρια προσευχή του εσπερινού τον ψαλμό 103, ως αφετηριακή στιγμή της πορείας προς τον Χριστό.
Ο ανεπίγραφος αυτός κατά το εβραϊκό (τῷ Δαβίδ, στους Ο΄) ψαλμός, ουσιαστικά περιγράφει και επαναλαμβάνει την Δημιουργία. Τα έργα της Πρώτης και Δεύτερης Ημέρας, στους στίχους 1β έως 4. Τα έργα της Τρίτης Ημέρας, στους στίχους 5 έως 18. Τα έργα της Τέταρτης Ημέρας, στους στίχους 19 έως 23. Και τα έργα τέλος της Πέμπτης και της Έκτης Ημέρας, στους στίχους 24 έως 25. Οι στίχοι 31 έως 35 (κατάληξη) είναι δοξολογία του Δημιουργού καταληκτήριος και αναφορά του δημιουργήματος στον Ποιητή του. [Γένεσις (1 και 2, 4) και Ψαλμός 103]. Οι ψαλμοί σαν όλο σώμα στους Εβραίους διαιρέθηκαν σε πέντε μέρη κατά το πρότυπο προφανώς της Πεντατεύχου.
Πριν το Αλληλούια με το οποίο κλείνει ο ψαλμός [και το οποίο στους εβδομήκοντα (μετάφραση Ο΄) έχει κολληθεί στον επόμενο 104ο ψαλμό], ο στίχος 35 «Ἐκπλείποιεν ἁμαρτωλοί, ἀπό τῆς γῆς καί ἄνομοι ὥστε μή ὑπάρχειν αὐτούς. Εὐλόγει ἡ ψυχή μου τόν Κύριο» είναι προσευχητική παράκληση, στην όλη περιγραφείσα πραγματικότητα και ωραιότητα, ώστε να μη υπάρξει κανείς διαφωνών αμαρτωλός (= αντιτιθέμενος στο θέλημα του Θεού).
«Ἀρξάμενος ἀπό δοξολογίας... εἰς τό αυτό κατέληξε» λέει ο αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος για το περιεχόμενο του Ψαλμού. Επεξηγώντας θαυμάσια τα παραπάνω διασαφηνίζει εντυπωσιακά: «Ἐνταῦθα οὐ τήν οὐσίαν ἀφανισθῆναι εὔχεται, οὔτε τούς ἀνθρώπους πανωλεθρία παραδοθῆναι, ἀλλά τήν κακίαν, ἀλλά τήν πονηρίαν. Ἐκλίποι ὁ ἁμαρτωλός, ὥστε μή εἶναι ἁμαρτωλός, ἀλλά μετατεθῆναι· μή ὑπάρχοι ὁ ἄνομος, ὥστε μή εἶναι ἄνομος, ἀλλά μεταβληθῆναι. Τοιαῦται γάρ αἱ τῶν ἁγίων ψυχαί· οὐχ ὑπέρ αὐτῶν μόνον, ἀλλ᾿ ὑπέρ τῆς οἰκουμένης ἁπάσης τάς δεήσεις ἀναφέρουσιν» (αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Νικοδήμου αγιορείτου: Ἑρμηνεία εἰς τούς ΡΝ΄ ψαλμούς. Εκδ. Ορθοδ. Κυψέλη, τ. 3ος, σελ. 62, υποσημ. 43) («Εδώ δεν εύχεται την ανατροπή της πραγματικότητας, ούτε το να παραδοθούν σε πανωλεθρία οι άνθρωποι, αλλά η κακία και η πονηρία. Να πάψει να είναι αμαρτωλός ο αμαρτωλός και να μεταστραφεί. Να πάψει να υπάρχει άνομος, ώστε να μην είναι άνομος, αλλά να μεταβληθεί στο καλό. Τέτοιας ποιότητας είναι οι ψυχές των αγίων και φυσικά δεν προσεύχονται για τον εαυτό τους μόνον, αλλά για όλον τον κόσμο»). Ο στίχος λοιπόν δεν είναι... κατάρα(!), μετά από αυτό το δοξολογικό κρεσέντο!
Δεν πρέπει βεβαίως να ξεχνάμε ποτέ ότι για κάμποσα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης ισχύει αυτό που έχει ειπωθεί: «Τα παιδιά του Θεού, δύστροπα, τρέχουν σε κατάσταση αμόκ... Ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης μοιάζει με αυστηρό πατέρα... μια σχέση λατρείας και δέους, μια κάθετη σχέση. Στην Καινή Διαθήκη, από την άλλη, διακρίνουμε ένα Ιησού, που είναι οικείος, οριζόντιος. Ο συνδυασμός είναι εκείνο που συνθέτει τον Σταύρο»!!!
Άλλωστε ο ίδιος ο Χριστός επεξηγεί, κάνοντας τα παραπάνω αδιαφιλονίκητα: «... ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις... Ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν...» και συμπληρώνει ο εκφραστικότερος μαθητής Του: «Εὐλογεῖτε τούς διώκοντας ὑμᾶς, εὐλογεῖτε καί μή καταρᾶσθε» (Προς Ρωμαίους 12, 14). Όλοι...
π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος